فاضل آبی

عزالدین حسن بن علی معروف به «فاضل آبی» (مُکنّی به ابن زینب) یکی از علمای بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری بود. آبی فقیهی کامل و عالمی فاضل بود. سید بحرالعلوم در «رجال» خویش، او را در عداد فقهای بزرگ قرن هفتم متذکر است.

فاضل آبی از اکابر تلامذه محقق حلّی (م، ۶۷۶ ق) است، که خود در فقه صاحب نظر بود. او دانشمندی محقق و اهل نظر در مسائل فقهی بود و گاه رأی او در فتاوا مخالف استاد خویش بوده است؛ چنانکه در برخی از مباحث فقه، آرای تازه ابراز کرده، از جمله اقامه نماز جمعه را در عصر غیبت، حرام می شمرده و نیز بهره زوجه را از میراث زوج، حتّی در صورت داشتن فرزند از میّت، شامل زمین نمی دانسته است. فتوای اخیر تا آن دوران خلاف مشهور بود، ولی پس از آبی، رأی بسیاری از فقها در این مورد بر همان قرار گرفت و نظر مشاهیر متأخّران نیز همان است.

فاضل آبی به صاحب «کشف الرموز» مشهور است. «کشف الرموز» در شرح کتاب «مختصر النافع» استادش محقق حلّی است و شامل مسائل فقهی و نظریات او است، که دالّ بر احاطه علمی فاضل دارد. تاریخ تألیف این کتاب ماه رمضان ۶۷۲ قمری بوده است.

در قرون گذشته مردم ساوه سنی مذهب، و به کنار آن مردم قصبه آبه شیعه مذهب بودند، ولی پس از چند سال مردم ساوه نیز همگی شیعه شدند و کشمکش های دو قصبه خاتمه یافت. فاضل، هم شهری سید رضی الدین آوی است. صاحب ترجمه ظاهراً اواخر قرن هفتم وفات نموده است.

منابع

تاج‌العلماء، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۷، ج۱، ص۷۱.

پایگاه شعائر.